Romantik İlişki ve Partner Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Doron ve arkadaşları (2012), semptomların ana odağı ilişkinin kendisi olduğunda obsesif kompulsif semptomların ilişkileri daha doğrudan etkileyebileceğini; bu gibi durumlarda, patolojik şüpheler, kontrol etme ve güvence arama davranışları gibi obsesif kompulsif belirtilerin, ilişkisel deneyimler ve partnerlerin birbirlerine karşı hisleri etrafında kümelenebileceğini öne sürmüş ve güncel OKB literatürüne romantik ilişki odaklı obsesif kompulsif belirtiler ve partner odaklı obsesif kompulsif belirtiler olmak üzere iki yeni alt tip kazandırmıştır.
Romantik İlişki Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Romantik ilişki temalı obsesif kompulsif belirtiler OKB’nin diğer semptomlarına benzer şekilde, belirli durumlarda tetiklenen, istenmeyen inatçı ve tekrarlayıcı düşüncelerin sıklıkla kişinin düşünce ve eylem akışında kesintilere yol açması ve aşırı kaygı uyandıran bu düşüncelerin sonucunda geliştirilen tekrarlayan nötrleştirme davranışları (örn. kontrol etme ve güvence arayışı) olarak deneyimlenmektedir (Doron et al., 2012). Romantik ilişki temalı obsesyonlar genellikle düşünceler (örn., “Partnerim benim için doğru kişi mi?”) şeklinde ortaya çıktığı gibi dürtü (örn. mevcut partneri terk etmek) formunda da olabilir (Doron et al., 2014).
Romantik ilişki odaklı obsesif kompulsif belirtilerde kişinin muzdarip olduğu rahatsız edici düşünceler genellikle kişinin partnerine karşı duygularına, partnerinin kendisine ilişkin duygularına ve ilişkinin doğruluğuna dair kaygı ve şüphelerden oluşmaktadır. Bu düşünceleri deneyimleyen kişi, düşüncelerinin abartılı veya mantıksız düşünceler olduğunun farkına varsa da bu düşüncelerine engel olamamaktadır. Romantik ilişkilerle ilgili şüpheler ve endişelerin özellikle bir ilişkinin başlangıç döneminde yaygın olarak görülmesi olağandır; ancak romantik ilişki ve partner temalı belirtiler normal olarak deneyimlenen şüphelerden farklıdır. Bunun sebebi, romantik ilişki odaklı obsesyon ve kompulsiyonlarda düşünce yoğunluğunun daha şiddetli, daha kabul edilemez olması ve kişinin işlevselliğinde bozulmalara yol açabilmesidir (Doron et al., 2012).
Partner Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Partner odaklı obsesyon ve kompulsiyonlar, kişinin partnerinde algıladığı eksiklikler ve kusurlar ile ilgili zihinsel olarak yoğun bir meşguliyet içinde olma ve şüphe duyma ile karakterizedir. Kişinin zihninde tekrarlayan düşünceler çoğunlukla partnerinin zekası, fiziksel görünüşü, mesleki yetkinliği, sosyalliği, ahlak düzeyi ve duygusal istikrarlılığıyla ilişkili kusurlarını hedef alır (Doron et al., 2012). Bununla birlikte klinik deneyim ve araştırmalar, partner odaklı obsesyonların partnerin güvenilmezliği/güvenilirliği alanında da ortaya çıkabileceği yönündedir (Brandes et al., 2020). Romantik ilişki temalı obsesif kompulsif semptomlar gibi, partner temalı semptomlar da herkesin zaman zaman deneyimleyebileceği ilişki endişelerinden çok daha kabul edilemez olarak deneyimlenir ve çoğu zaman kişinin partneri ve ilişki deneyimi hakkındaki genel değerlendirmesiyle çelişse de kişi bu düşüncelerine engel olamaz (Doron et al., 2012a).
Partner temalı obsesif kompulsif semptomlar ve romantik ilişki temalı obsesif kompulsif semptomların gelişimi arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır (Doron et al., 2012a). Bu doğrultuda yürütülen bir çalışma, partnerinin gerçek veya hayali kusurlarını saplantı haline getiren bir kişinin zamanla romantik ilişkisi hakkında da benzer şüpheci düşünceler deneyimleyebileceğini göstermiştir. Ayrıca, ilişkinin kendisi hakkında şüpheci düşünceler partner odaklı endişeleri destekleyerek kişinin algılanan partner kusurlarına odaklanmasına sebebiyet vermekte ve böylelikle içinden çıkılması git gide zorlaşan bir kısır döngüyle sonuçlanabilmektedir (Szepsenwol et al., 2016).
Romantik ilişki ve partner temalı obsesif kompulsif belirtilerin başlangıç yaşı tam olarak bilinmemekle birlikte, bu tür şikayetlerle kliniklere başvuran kişiler semptomlarının genellikle erken yetişkinlik döneminde başladığını bildirmiştir. Semptomların başlangıcının romantik ilişkinin başladığı döneme tekabül ettiği durumların yanı sıra bazı kişilerde semptomların başlangıcı evlilik, çocuk sahibi olmak gibi önemli kararlarla birlikte ilk kez kendini gösterebilmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar, romantik ilişki ve partner odaklı obsesif kompulsif semptomların yalnızca romantik ilişki sırasında ortaya çıkmadığını, geçmişte yaşanan bir ilişkiye ya da gelecekte yaşanabilecek bir ilişkideki potansiyel partnere yönelik semptomlar da geliştirilebileceğini öne sürmüştür (Doron et al., 2014).